آیا این پایان کار سانجیو گوپتا، «مرد فولاد» بریتانیاست؟
به گزارش فولاد نیوز، در سال ۲۰۱۸، یک روز جمعه، شاهزاده ولز در جریان بازدید از یک کارخانه فولاد در رادرهام، یورکشایر جنوبی، به والدین مسن سانجیو گوپتا گفت: «من داشتم به پسرتان تبریک می‌گفتم. واقعاً کار شگفت‌انگیزی انجام می‌دهد.» دو سال پس از آنکه کارخانه توسط شرکت تاتا استیل تعطیل شده بود، گوپتا به‌عنوان مالک جدید دعوت کرده بود تا کوره قوس الکتریکی آن را دوباره روشن کنند.
تا چند سال پیش از آن، گوپتا در بریتانیا چهره‌ای تقریباً ناشناخته بود، با وجود اینکه در مدرسه سنت ادموند در کانتربری و دانشگاه کمبریج تحصیل کرده بود؛ جایی که طبق افسانه‌ها، در اتاقش در کالج ترینیتی نخستین میلیون‌ها پوندش را در معاملات کالایی به دست آورد.
تا سال ۲۰۱۸، گوپتا – که پدرش پردومان در پنجاب هند شمالی یک صنعتگر بود – به یکی از چهره‌های برجسته در صنعت فولاد بریتانیا و جهان تبدیل شده بود. او فردی با بیان سریع و جذاب بود که می‌توانست به کارگران، رسانه‌ها و مقامات امید بدهد و از همین رو لقب «مرد فولاد» را گرفت.
او از طریق اتحاد گروه خانواده گوپتا (GFG)، شبکه‌ای پیچیده از شرکت‌ها در چهار قاره، ده‌ها کارخانه را که توسط غول‌های صنعتی رها شده بودند، خریداری کرد. او وعده داد آن‌ها را احیا کند، شغل‌ها را حفظ یا ایجاد کند و در عین حال از فولاد «سبز» دوستدار محیط زیست حمایت نماید.
امروز اما، امپراتوری گوپتا در حال فروپاشی به نظر می‌رسد. این آخر هفته، نگاه صنعت فولاد بریتانیا – که در رقابت با تولید ارزان‌تر چین و هند تقلا می‌کند – دوباره به رادرهام دوخته شده است.
هفته گذشته، دادگاه ورشکستگی به درخواست طلبکاران، حکم انحلال برای اسپشالیتی استیلز بریتانیا (Speciality Steels UK / SSUK) را صادر کرد؛ شرکتی زیرمجموعه جی‌اف‌جی (GFG) که بیش از ۱۵۰۰ نفر را در یورکشایر جنوبی استخدام کرده است.
نمایندگان گوپتا – که گفته می‌شود هفته گذشته در خانه‌اش در سیدنی، استرالیا بود – در تلاش بودند تا کنترل SSUK را حفظ کنند؛ شرکتی که بدهی‌های آن به صدها میلیون پوند می‌رسد. در اردوگاه گوپتا حس خوش‌بینی شدیدی وجود داشت. حتی بزرگ‌ترین منتقدان او نیز اذعان دارند که گوپتا یکی از «بازماندگان بزرگ» در زندگی است؛ کسی که علی‌رغم درگیری‌های ورشکستگی و تحقیقات در حال جریان کلاهبرداری در بریتانیا، توانسته تجارتش را حفظ کند.
تیم او واقعاً باور داشت که چهار هفته مهلت خواهند گرفت. اما قاضی نظر دیگری داشت و دستور داد که بخش اصلی فعالیت‌های گوپتا در بریتانیا، که فولاد را با استفاده از فلزات قراضه تولید می‌کند، تحت کنترل مدیر تسویه رسمی دولت قرار گیرد.
تیم گوپتا تأکید کرده‌اند که دیگر بخش‌های عملیاتی گروه او در بریتانیا و استرالیا همچنان فعال هستند. مدیران اعلام کردند که برای خرید دوباره کسب‌وکار رادرهام تلاش خواهند کرد. اما با افزایش نگرانی‌های طلبکاران و سیاستمداران درباره وضعیت GFG، ترس‌ها درباره سرنوشت بسیاری از کارخانه‌هایی که گوپتا نجات داده بود، شدت گرفته است. این احساس به‌وجود آمده که شاید این پایان راه باشد برای ناجی فولاد بریتانیا.
گوپتا شهرت خود را از رادرهام به دست نیاورد. در اکتبر ۲۰۱۵، در همان هفته‌ای که ساجد جاوید، وزیر وقت کسب‌وکار، در رادرهام جلسه اضطراری با اتحادیه‌ها درباره آینده صنعت فولاد بریتانیا داشت، گوپتا در نیوپورت، ولز جنوبی، در حال جلب نظر مردم بود.
در سال ۲۰۱۳، شرکت لیبرتی استیل (Liberty Steel) او، بخشی از گروه GFG، یک کارخانه متروکه را در نیوپورت خریداری کرده بود؛ کارخانه‌ای که پیش‌تر متعلق به اولیگارش روسی، وادیم وارشافسکی بود. دو سال بعد، او برای کارکنان مهمانی افتتاحیه با شامپاین و گروه کر برگزار کرد.
در سال‌های بعد، لیبرتی تأسیسات صنعتی بریتانیا را در شهرهایی از هارتل‌پول و مادروِل گرفته تا استاکسبریج و اسکانهورپ خریداری کرد. او با وعده آینده‌ای سبز برای فولاد، به کارگران، رهبران سیاسی و کسانی که معتقد بودند بریتانیا باید ظرفیت فولادسازی خود را حفظ کند، امید داد؛ آن هم در حالی که چین بازار جهانی را از فولاد ارزان‌قیمت اشباع می‌کرد.
در این مسیر، گوپتا دوستان قدرتمندی نیز پیدا کرد. در اوج قدرتش، دفتر کوچک لیبرتی در می‌فر لندن — که قبلاً خانه شخصی‌اش بود — پر بود از عکس‌هایی که او را در کنار نخست‌وزیر وقت، ترزا می و نیکولا استورجن، وزیر اول وقت اسکاتلند، نشان می‌داد.
او با خرید سایت‌های صنعتی فراموش‌شده در سراسر اروپا، آمریکا و استرالیا، روابط سیاسی برقرار کرد و برخی از این دولت‌ها حمایت مالی نیز ارائه دادند.
او همچنین خانه‌ها و دفترهایی خریداری کرد که در آن‌ها بتواند روابطش را توسعه دهد. گوپتا یک آپارتمان سابق بونو (خواننده آمریکایی) در سیدنی را اشغال کرد، خانه‌ای به ارزش ۴۲ میلیون پوند در بِلگراویا، لندن مرکزی خرید و املاک روستایی در ولز و اسکاتلند داشت — از جمله یک ملک ۱۱۴هزار هکتاری شکار در دامنه‌های بن نویس که همراه با کارخانه آلومینیوم در لوخابر به دست آورد.
اما حتی پیش از آنکه ولیعهد کوره رادرهام را دوباره روشن کند، سوالاتی درباره نحوه تأمین مالی گوپتا مطرح شده بود — و اینکه آیا وعده‌های او برای نجات کارخانه‌های در حال زوال واقعاً قابل تحقق هستند یا نه.
برخی معتقدند که همکاری تجاری او با لِکس گرینسیل، بانکدار استرالیایی که دیوید کامرون، نخست‌وزیر سابق، مشاور او بود، باعث سقوطش شد.
شرکت گرینسیل کپیتال، متخصص در تأمین مالی زنجیره تأمین، در سال ۲۰۲۱ پس از آنکه بیمه‌گران اعتبار حمایت خود را پس گرفتند، سقوط کرد و بانک سوئیسی کردیت سوئیس خواهان بازپرداخت وام‌هایش شد. نگرانی‌ها درباره حسابداری مبهم بالا گرفت و گوپتا در کانون توجه قرار گرفت. دو ماه بعد، دفتر مبارزه با کلاهبرداری جدی (SFO) تحقیقات درباره GFG و روابط مالی آن با گرینسیل را آغاز کرد.
چهار سال بعد، این تحقیقات همچنان باز است و گوپتا در تلاش برای حفظ امپراتوری‌اش موفقیت نسبی داشته است. شرکت‌هایش ناچار شدند تأمین مالی جدید و توافق‌های بدهی تازه تنظیم کنند تا کارخانه‌ها را فعال نگه دارند، کارگران را در شغل نگه دارند و قبوض را پرداخت کنند.
طی زمان، گوپتا کنترل برخی دارایی‌ها، از جمله شرکت‌هایی در اروپا، را از دست داده است. در فوریه، در پی نگرانی‌ها درباره پرداخت نشدن بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری ناکافی، دولت استرالیای جنوبی کنترل کارخانه فولاد Whyalla را در دست گرفت — کارخانه‌ای که گوپتا در سال ۲۰۱۷ از ورشکستگی بیرون آورده بود.
برنامه‌ها برای تثبیت دارایی‌های بریتانیایی‌اش از دسامبر گذشته آغاز شد. مدیران گرینسیل، که در تلاش برای بازپس‌گیری پول از گوپتا بودند، به‌طور کلی با او همکاری داشتند — حداقل به گفته منابع نزدیک به گوپتا.
تا مارس، حدود ۱۰۰ میلیون پوند تأمین مالی از منابع خارجی مهیا شده بود. نام این سرمایه‌گذاران حتی نزد منابع ناشناس محفوظ است. این محرمانگی باعث شده بود سوالاتی درباره وجود واقعی این تأمین مالی مطرح شود.
در آوریل، تصمیم دولت بریتانیا برای در اختیار گرفتن کنترل کارخانه بریتیش استیل در اسکانهورپ و برکناری مالک چینی آن، جینگ‌یه، سرمایه‌گذاران را نگران کرد. آن‌ها مجبور شدند تأمین مالی را از ابتدا آغاز کنند. گزینه‌های فروش مختلفی بررسی شد، از جمله قرار دادن SSUK در مسیر ورشکستگی و خرید دوباره آن توسط گوپتا از مدیران تسویه.
در همین حال، طلبکاران دادخواست‌های انحلال ثبت می‌کردند. عدم پرداخت این بدهی‌ها می‌توانست مرگبار باشد و منجر به فرایند قضایی و انتصاب تسویه‌کنندگان رسمی شود.
این ناتوانی در پرداخت بدهی به شرکت زیست‌محیطی آمریکایی هارسکو بود که نقش تعیین‌کننده داشت. گوپتا پس از ثبت دادخواست، بدهی هارسکو را پرداخت کرد، اما طلبکاران دیگر به این دادخواست استناد کردند و خواستار پرداخت بدهی‌های خود شدند — از جمله برخی از نهادهای وابسته به گرینسیل که تاکنون از SSUK حمایت می‌کردند.
قاضی دادگاه عالی هفته گذشته اعلام کرد که SSUK به‌شدت ورشکسته است؛ با تنها ۶۰۰ هزار پوند در حساب بانکی و صورتحساب حقوق ماهانه ۳.۷ میلیون پوند — در حالی که کارخانه بیش از یک سال تقریباً هیچ تولیدی نداشته است. شرکت مادر از گروهی پشتیبانی می‌گرفت که ۱۵ نهاد آن در ۹ حوزه قضایی در حال ورشکستگی هستند.
انتصاب مدیر تسویه رسمی دولت همراه با ضمانت‌نامه‌ای نامحدود از سوی مالیات‌دهندگان برای تأمین مالی شرکت انجام شده است. منابع دولتی گفته‌اند که تیم Teneo و مدیر تسویه رسمی دست‌کم سه ماه برای بررسی دقیق کسب‌وکار و تعیین مراحل بعدی نیاز دارند.
الیور کوپارد، شهردار یورکشایر جنوبی، از حزب کارگر، گفت که دخالت دولت «خبر خوبی» است. اما منابع دولتی ادعاها درباره اینکه این اقدام به معنای ملی‌سازی دوم صنعت فولاد بریتانیاست را رد کرده‌اند. آن‌ها تأکید کرده‌اند تمرکز بر آماده‌سازی کسب‌وکار برای فروش به سرمایه‌گذار خصوصی است.
منابعی دیگر از داخل دولت گفته‌اند برنامه‌هایی غیررسمی برای ادغام SSUK با کارخانه بریتیش استیل در نزدیکی آن در دست بررسی است — هرچند این مسئله هنوز به‌عنوان سیاست رسمی اعلام نشده است.
تیم گوپتا با قاطعیت معتقد است که آن‌ها تنها سرمایه‌گذاران خصوصی مایل به خرید دارایی‌های SSUK هستند. تأمین مالی از شرکت سرمایه‌گذاری بلک‌راک — reportedly با نرخ بهره ۱۵ درصد — هنوز برقرار است، به گفته منابع آگاه.
سرمایه‌گذاران دیگر، در صورت تمایل به خرید SSUK، انتظار دارند آن را با کمک مالی (دست‌مزد جداسازی) بخرند؛ به این معنا که کسب‌وکار را تقریباً رایگان بخرند و در عوض دولت به آن‌ها برای تحویل گرفتن کمک مالی بدهد.
در همین حال، تیم گوپتا در حال بررسی راه‌هایی برای بازپس‌گیری این کسب‌وکار است. آن‌ها صندوقی به نفع فرزندان گوپتا ایجاد کرده‌اند تا دارایی‌های SSUK به آن منتقل شود و از تأثیر منفی تحقیقات کیفری فاصله بگیرند.
اما تلاش‌های اخیر گوپتا — مانند تلاش‌های پیشین برای حفظ کسب‌وکارهای دیگر و دفاع در برابر ادعاهای حقوقی — همچنان تحت‌الشعاع تحقیقات SFO قرار دارد. کسانی که با او همدلی دارند، می‌گویند که اعلام عمومی این تحقیق در چهار سال پیش باعث شده که GFG نتواند اعتماد جلب کند یا به‌عنوان کسب‌وکار به فعالیت ادامه دهد.
گوپتا و GFG هرگونه تخلف را رد کرده‌اند. اما اگر SFO در نهایت گوپتا را متهم کرده و پیروز شود، بسیاری از متحدان پیشین او به‌سرعت از این ناجی سابق فولاد فاصله خواهند گرفت.
با این حال، تیم او هنوز معتقد است که امکان احیا وجود دارد. جفری کابل، مدیر ارشد تحول شرکت Liberty Steel، پس از صدور حکم هفته گذشته به خبرنگاران گفت: «ما ده سال است این شرکت را اداره کرده‌ایم — خون، عرق و مقدار زیادی پول در آن ریخته‌ایم.» او وعده داد کسب‌وکار را بازخواهد خرید.
آیا در آستانه آخرین فصل از یک داستان صنعتی حماسی قرار داریم؟ یا گوپتا همچنان می‌تواند دوام بیاورد؟ اردوگاه GFG طبق معمول خوش‌بین است. و خود «مرد فولاد»، که همواره خوش‌بین بوده، معتقد است که این پایان ماجرا نیست.